Paper
De invloed van kunstzinnige therapie op angst
Inhoud
De invloed van kunstzinnige therapie op angst
1.1 Definitie kunstzinnige therapie
1.2 Werking kunstzinnige therapie
2.1 Begrijpen van het onbewuste
3 De effectiviteit en inzetbaarheid van kunstzinnige therapie
3.1 Het bewijs van de effectiviteit van kunstzinnige therapie
3.2 Inzetbaarheid van kunstzinnige therapie
Inleiding
Binnen mijn werk als emotiecoach gebruik ik geregeld tekentherapie als waardevol instrument om emotionele expressie te bevorderen. Mijn nieuwsgierigheid is gewekt naar de wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit van deze creatieve benadering. Mijn mening is dat onbewuste emoties, gedachten en overtuigingen via deze vorm van therapie naar boven kunnen komen. Het blijft voor mensen moeilijk om heftige emoties verbaal te uiten. Mijn ervaring leert dat deze vorm van therapie een ingang kan zijn naar onbewuste emoties.
Graag zou ik mijn competenties in dit domein willen bijschaven. Een begeleider of coach helpt mensen verder in hun ontwikkelingsproces. Dan is het interessant om te weten of deze therapieën effectief zijn of niet.
Deze tekst onderzoekt of kunstzinnige therapie effectief is bij het verminderen van angst. Het eerste hoofdstuk definieert wat kunstzinnige therapie is en welke vormen er bestaan. Vervolgens wordt het onbewuste beschreven en dieper ingegaan op de emotie angst. Hoofdstuk drie bewijst de effectiviteit en kijkt naar de inzetbaarheid voor begeleiders.
1 Kunstzinnige therapie
1.1 Definitie kunstzinnige therapie
Kunstzinnige therapie is een ervaringsgerichte therapie, wat wil zeggen dat de nadruk ligt op de ervaring en niet op het resultaat. Kunstzinnige therapie valt onder de antroposofische gezondheidzorg. Deze bekijkt de persoon in zijn geheel(NVKT, z.d.).
Binnen kunstzinnige therapie vind je verschillende vormen van therapie, namelijk lichaamsgerichte , beeldende, drama- en muziektherapie. Ze zijn allemaal verschillend toch hebben ze één ding gemeen, ze zouden een helende werking hebben op mensen. Wat ze nog gemeen hebben is dat ze mogelijkheid bieden tot het onderzoeken van onbewuste processen(NVKT, z.d.)
1.2 Werking kunstzinnige therapie
Deze therapieën zijn gericht op het verkrijgen van inzichten en het stimuleren van ontwikkeling en genezing. Ze stimuleren een beter evenwicht tussen denken, voelen en handelen. Ze worden zowel individueel als in groepsverband ingezet. Het kunstzinnig werken is een creatieve expressie die uitnodigt tot reflectie, het ervaren en handelen staat centraal en niet het gesprek (Nederlandse vereniging voor kunstzinnige therapieën, sd). Daarom kan deze vorm van therapie een mooie aanvulling zijn op verbale vormen van coaching. Op deze manier kunnen onbewuste emoties en overtuigingen naar de oppervlakte komen. De volgende alinea legt dit verder uit.
Deze vorm van therapie ziet men als een holistische therapie. Het verbindt het fysieke lichaam, het denken en creativiteit om emotionele groei te bevorderen, psychosociale klachten te reduceren en/of de veerkracht of persoonlijke ontwikkeling te bevorderen. Ze maakt gebruik van non-verbale expressie, gedachten en gevoelens worden geuit door creatieve activiteiten zoals tekenen, schilderen, boetseren of andere kunstvormen. Dit creatieve proces kan onbewuste emoties naar de oppervlakte brengen. Het moedigt cliënten aan om intuïtief te handelen en zonder oordeel te experimenteren, waardoor ze diepere lagen van zichzelf kunnen verkennen. Kunstzinnige therapie werkt met wat bewust aanwezig is, maar ook met wat nog niet bewust is, gevoelens en gedachten die het daglicht niet mogen zien (NVKT, z.d.). Volgens Freud (2022) is ons onderbewuste een reservoir van gedachten en gevoelens die niet direct toegankelijk zijn voor het bewuste denken, maar die toch van invloed kunnen zijn op het gedrag en de ervaringen van een persoon. Het volgende hoofdstuk behandelt het onbewuste.
2 Het onbewuste en angst
2.1 Begrijpen van het onbewuste
Volgens Freud (2022) verwijst alles wat op dit moment niet bewust is naar het onbewuste, het bestaat uit verdrongen materiaal, zoals gevoelens, gedachten en herinneringen die het daglicht niet goed kunnen verdragen doordat ze afwijken van wat binnen de cultuur als acceptabel is. Freud stelde dat de menselijke geest bestaat uit niveaus van bewustzijn: het bewuste, het voorbewuste en het onbewuste. Het bewuste vervat wat op dit moment bewust is. Het voorbewuste staat voor alles wat gemakkelijk bewust kan worden gemaakt, door er bijvoorbeeld je focus op te leggen. Het onbewuste omvat alles wat op dit moment niet bewust is, maar wel kan worden. Freud beschouwde angst als een van de basisemoties van de mens (Freud, 2022). Volgens Freud kan angst zowel bewust als onbewust zijn (Freud, 2022). De volgende alinea gaat dieper in op deze basisemotie.
2.2 De emotie angst
Angst is in de eerste plaats een basale emotie die waarschuwt voor gevaar op instinctief niveau en beschermt tegen bedreigingen en gevaarlijke situaties. Het is een intense emotionele toestand gekenmerkt door gevoelens van zorg, stress en nervositeit. Angst kan variëren in intensiteit, van milde stress tot volledige paniek (Helleman, persoonlijke communicatie, 2018).
Angst produceert adrenaline om te vechten, te vluchten of bevriezen in levensbedreigende situaties. In een veilige maatschappij is er weinig gevaar voor het fysieke lichaam. Toch is angst voor veel mensen een bepalende en vooral een beperkende factor in hun leven (Helleman, persoonlijke communicatie, 2018). Hoe komt dat?
Er is een oerinstinct in de mens aanwezig dat continu zijn omgeving scant op gevaar. Volgens Vera Helleman (2018) is angst in de eerste plaats bedoeld om het fysieke lichaam te beschermen maar mensen hebben ook een identiteit te beschermen. Er is een onvoorspelbare buitenwereld die een bedreiging vormt voor de persoonlijkheid. Hier is angst een reactie op angstgedachten en vaak zijn deze angstgedachten onwerkelijk ook al voelen ze reëel. Om een gezonde identiteit op te bouwen is er veiligheid en zekerheid nodig en dat ontbreekt in angstige situaties. Helleman schrijft dat het doel niet is om de angst kwijt te raken maar om de ‘ik’ te versterken. De ‘ik’ versterken gebeurt door de wil te versterken hierdoor krijgt de persoon opnieuw leiding over zijn leven waardoor de angst vanzelf afneemt (Helleman, persoonlijke communicatie, 2018).
Wanneer angst chronisch wordt of het dagelijks leven te hard verstoort, is het raadzaam om professionele hulp te zoeken. “Om met de dagelijkse stressoren te kunnen omgaan, nemen miljoenen mensen over de hele wereld hun toevlucht tot kalmerende middelen” (Han, 2019). Deze middelen hebben echter talrijke bijwerkingen, zoals verslaving, misbruik en vormen een risico voor de gezondheid (Han, 2019). Cliënten kiezen voor een oplossing van buitenaf omdat naar binnen keren verantwoordelijkheid en moed vraagt, wat niet de gemakkelijkste weg is (Helleman, persoonlijke communicatie, 2018). Beter zou zijn om te kiezen voor een andere aanpak. In het volgende hoofdstuk wordt aangetoond dat kunstzinnige therapie doeltreffend kan zijn.
3 De effectiviteit en inzetbaarheid van kunstzinnige therapie
3.1 Het bewijs van de effectiviteit van kunstzinnige therapie
Ten eerste het onderzoek van Martina de Witte naar het effect van muziekinterventies bij stress. In 2019 kwam zij samen met haar onderzoeksteam tot de conclusie dat muziekinterventies een aanzienlijk effect hebben op het verminderen van stress en de schadelijke gevolgen daarvan (Han, 2019).
Hoge stressniveaus hangen nauw samen met fysieke en emotionele problemen (Han, 2019). Al geruime tijd wordt muziek gebruikt om stress te verlichten, door muzikale activiteiten zoals live muziektherapie, zang of instrumentaal spel.
Het onderzoek van Martina de Witte wijst uit dat muziekinterventies werkzaam zijn (Han, 2019). Fysiologisch en psychologische verschijnselen die verband houden met stress zouden doeltreffend verminderen, eveneens toegenomen bloeddruk en ademhalingssnelheid blijken te verminderen. Muziek zou ook een invloed hebben op de activiteit in de hersenstructuren, deze spelen een belangrijke rol bij emotionele processen (Han, 2019).Bovenkant formulier
Het tweede onderzoek in 2020 is van Annemarie Madani-Abbing. In haar proefschrift ‘Art Therapie & Anxiety’ onderzoekt ze de effectiviteit van kunstzinnige therapie bij vrouwen met angstklachten. Het onderzoek betrof 60 deelnemers, voor en na de therapie werden metingen verricht, waaronder vragenlijsten en fysiologische metingen. De resultaten toonden verminderde angstklachten, verbeterde levenskwaliteit. De deelnemers konden beter omgaan met hun gevoelens en hun dagelijks functioneren verbeterde. Ondanks de verbeteringen bleven de deelnemers even stressgevoelig bij stressvolle situaties (Nedkad, 2020). Annemarie Madani-Abing benadrukt het belang van verder onderzoek om de langetermijneffecten te begrijpen.
3.2 Inzetbaarheid van kunstzinnige therapie
Orthopedagogische begeleiders kunnen creatieve therapie op een informele en persoonlijke manier inzetten door bijvoorbeeld te experimenteren met kunstvormen zoals tekenen, schilderen, schrijven, boetseren of dansen. Het kan een mooie uitdaging zijn om met cliënten creatief aan de slag te gaan op een vrijblijvende manier. Belangrijk is om open te staan voor zelfexpressie en niet bang te zijn voor het oordeel van anderen. Creatieve bezigheden hebben een persoonlijk en uniek karakter voor elk individu. Het loont de moeite om te ontdekken welke benaderingen effectief zijn en plezier en voldoening schenken. Het ondervinden van emotionele problemen zal aanleiding geven tot het zoeken van professionele hulp waar kunstzinnige therapie een optie kan zijn.
Conclusie
Zowel het onderzoek van Martina de Witte, dat in 2019 plaats vond, naar muziekinterventies, als het proefschrift van Annemarie Madani-Abbing, dat dateert van 2020, over kunstzinnige therapie, laten positieve resultaten zien. Volgens Martina de Witte verminderen fysiologische en psychologische verschijnselen die verband houden met stress merkbaar door muziektherapie. Annemarie Madani-Abbing stelde vast dat kunstzinnige therapie angstklachten vermindert en de levenskwaliteit verbetert. Deze bevindingen suggereren dat kunstzinnige therapieën een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het bevorderen van emotioneel welzijn.
Als conclusie kan gesteld worden dat kunstzinnige therapie wel degelijk invloed heeft op het verminderen van angst en stressniveaus. Belangrijk is om dit verder te blijven onderzoeken, met een blijvende focus op het holistisch welzijn van de cliënt.
Geraadpleegde bronnen
Freud, S. (2022). De invloed van ons onbewuste in ons dagelijksch leven [E-book]. Saga Egmont. https://www.bol.com/nl/p/de-invloed-van-ons-onbewuste-in-ons-dagelijksch-leven/9300000127440276/
Han. (2019, 4 oktober). Muziekinterventies verminderen stress.
https://www.han.nl/nieuws/2020/12/muziekinterventies-verminderen-stress/
Nedkad. (2020, 20 februari). Kunstzinnige therapie helpt bij angstklachten vrouwen.
https://nedkad.nl/nieuws/kunstzinnige-therapie-helpt-bij-angstklachten-vrouwen/
NVKT. (z.d.). Vaktherapie Antroposofisch Geïnspireerd.
https://www.kunstzinnigetherapie.nl/kunstzinnige-therapie
